Eg elskar å ta ting på sparket - Elisabeth Swensen intervjuer Geir Venaas

Eg elskar å ta ting på sparket - Elisabeth Swensen intervjuer Geir Venaas Å T:.. TI med am . SelJord ( ig,-det videre i ;merojuei h,·"kes «han. (1m (lmbul,mse.sjJfe. . ·ae..,,,aas, r. get1erel(, er d.I av be-{CJC1nm lighet. Kona til Geir, e, et Getr vt ,... ocsJ ambulari:sajdfør og .e-t godt ek_mnpd pd a,t det . rfmtjcr.th swcnse.n dig.) A-'Y f.lisabc -ltv:a a de viktigste egenshpen.e tn arnbula11.sjMør· m:l ha? Ha.n m ikkjc m.i.tc bakkekontakten nb det sr.b pl som ver ·1, de-ter viktig tenke jøh• og nrine p.:1.ktiskc løy.ingm: .om er tilpassa pmblemet. Ein m. n:tt og I tt kun.ne t:a ti.ng p.\ parkct der 1,1g d'&. SiHn. undc!'i-er det sj.lv agt at ein ka.ri faget itc. er glad for a.t det RO er korne kra\' til cin fag.leg standard. (Geir to}ifagprøua rn.d glans ifjor.) Men eit fag• br v ka1.1 ldri kompen.sen:: for mangla.nde sunt veet og blikk for .kva ein m og kan gjer-e i ein ak ut. $ituasjon" in lege kan peile [Pl kva am et naud .. .ynt av mcdi iJ:1sk11: tihak, ambulan.esj føren. si viktigastc rolle ,er å gj,ere det mogeleg å gjennomføre dci reint praktisk. Eg trut elet r cin natur. 1 .• ,lk l,:ikab.;;imfunn t'l" dtt noen c-nkL:ltpr:r:soner smn fungeri:..-som h;1:--rehjelkl-r for den kolkk.ti\·l' opplr,:ebi:-n a,· e-n \'j:,;5, cry14ghi:-t og .t"ili.ilitet" En kolonialh.rndkr som "alltid» har v;rn dn (og fon:n hans for ham ng for dN farfare[l), 1::n klok prest k:rn.kfe. en p;ammd m:Hcmatikkla·.rcr 'i JITI bar la:rt ,,alle--i bygda å rq.n. riktig. l'n le;:( : srJm kjornl'r .int sambygdinger og ck-n:s him:iril.."r. ;\mhul.n'iesj.Hm GL.ir \"enaa. (50) er en slik vd.tha-rrnde institmjon i Sdjord . .\fangt: ;:i\' oss. for tbo:.:mpe1 \'i '>om kjr,rer leg1:n1kf. opplt,·er Geir c.om na.Tmn,t uunn\'::t-rlig. Han oppli:, er di:1 nok Jiu slik sd\" ogsa -.:trer 3 l år '.>ammt:n hcnp,n1de j tjetlt:!>ten! Samtidig n han en mann blottet for arroganse (1_g pompo.i: forestillinger um ,1kuttrnedistnsh· hdtt·rs Han synt:, hare (kt c-r -;}1 innmari moro at dct ·•.kjer noko,,. Jeg mist :nkcr h.-1m dc.sntc·n for fi 1-:w rn uvanlig ,·1:hitdl-det yrkes1noral godt pakket inn i muntre ... a.-kas.irn:r, selvironi og t.:t kronisk skjevt smil. UTPO T N NR.4 • 2,000 Å T PARtK.ET leg $Clcks.-jon i kven som blir lcgar og ambulan.sesjHf)rnr. Ambul, n efollka er ofot cm ir teknisk anlagt. (Ht:r licyymtt:f' •Geir d le.) -Hva kr d .:tv: Eg kom pa den gongen mc laga defibrillator til ha i bilen. Det ml ha vore rundt 1980. Eg hadde ht}yn om ei n dis.t.rihslege som hadde gje,ioppliva cin hjc::rtcpa:.i nt med tra\1m. trn:um sli.al bl i•, tenkte eg. Da_gen elter gjekk eg ned på eljord Elektri kc og handla inn to slike ha.ndt;ik Mim sic p elektriske d ri lbr. D.sc v.u-t ko'bl:.i r..,man mc:d cin Jd fr.i ei bil:rntenn og to lcdni.n.gar ti.I strnumnenec. Um • ret Ug i a.mbuhm en i Heire .r. Dl!I m. endelc • skrive .:'it det aldri van bmkt, fi r det cm-llddig\•i5 $ant. Men :mist mnd F I kesk,ge fekk hetta. ein gong e:g korn pl . foneile h. n om apixiratct. -Forte!] lin om amhu!!amctjcm: o i S lj ord Da eg tarta i 1969 var deE 1oikalforeninga av R 11de Kri).!;$ 1 som hadde sk1skaffcra\•t.1lie mr:d Rikstrygdeverket. Dci kjør[c alle .la. pmi.cntar, mari,ge &like smn i dag æk d rmje ellerr køyr · eigen bil. g stana mi kan.re i Ra.ude Ku,s. hjelpekorps p;\ hohbyba is\•edtsicl, nav jobbi Telenor.I ]j • pelwr.,t blei brukt. til alk ulykikcr og alt om var akutt, mi:cb.n lobtlforeriinga dreiv de-c me kalla "brød kø ting.. Mc i hjelpckorpwt syntes ambuhnsc var rnft:og ..P nmmdc::, og me urvikla ei rene.ste med h0gt nivå pl cknisk tu: cyr g akuttlr.ompetan e. Det v;u m kje t:rafiklrnlykke-r det .m den gongen heine 76, og me bygde rippeigen hc11gar med avansert uu,ryr for den slags. :lln:ingcrt mc flo bered• :.ka...,•ingar o!Tl sette heile-hygJl.t på ende.. · ige-ritleg rrur cgein lærertYcl s3.mykj,c av min,dr ogmcirm ren. 0\l'i11g.ir, men moro v. r dc::t! H jdpc:korpsc::t og Iok:al foreninga r, ngla j:imt, og med høg temperatur. S blei .t sott n d eit ambu.fanscutval i 1978 der b de var rep.--es.entcrte. og d:.\ var el t lut!l pl den moroa. -Mi::o f onsatt c:r Sdjo.rda.mbu!a11 o kjent for holde et It yt ariv:!li:' D-eter nok sant, Me har vore g:am,ke .Birike [i[; prø,ve ut riyc pio.si:dyre1, til dømes vatr mc tidleg ute med . henge opp UTPOSTF.1 R.t4 • 2000 info jon j ambulan.n. Og me følte ::it mc h dd tillit fr.l dci le. ane wrn .:1d1Jedct medisins· ansvaret. Ellers hadde det ikkjeg tt. -Har du lyst [il å kommc:n1.crc fo .holdet mellom l!!gcr og ambuJaiucsj3 ører? Har det fo.r .k: iempcl for.mdr-t seg mye, eynes du? Eg ppleve. eiil $tørre gj .1uidig rc5pckt j dag crnn for i tida. Før ,,,u d t doktor 11 -om be temte, mc Ø, ambulansen veir for5iktige med gje dQktoren • d. I dag er det ei tydclcgar rollefordeling der rne har k,•a r v:lrc u11 iona r. • g er opp. leken a,., at ambulan.sc:sjHøra.11e ikkjc .sk I nekke felle11 kngre enn h.an rekk me er ikkjt: leg, r fordi Oil'i m • har tltt delegert it.nsv:i.r fort. gi re cin dd rr:1di..jondl «kgccir1g... Eiri m. kjenn :.i begrens.ing. gsyncs ikkj ·der er heilt LI -irQ.bl rnacisk a[ me t d1g får dclegcn mc::ir og: m ·ir mw,•ar or Mde \'mderinga.r ng admini5t.n.:r-iog a medisi11ar. Kvifor har dug tt S)U r på uniV !rs.itct:ct for, bli lege hvis eg btn gjcre jobben like godi:. ! -Blir du streS53 og .r:cd!d iblant? fa ti k ikkjc. E kjenner rncg gan.kc jølvS,ikker i jobben og blir ikli:je inrc :ai :i!kune irn:a jo11ar. .. gjer eg det eg trur er-rett. D · aller vers.te eg kan .t::l'lke meg er J korne til ciri situa ion -til døm s cin bre1111.1nd. bil mc:.l fol suin !iit fase-der eg ikkjc kln gj ren iko. Men eg ka.n og kjennecit ,,is.st ·ulx:h:i.g n, r cin unge blir kvir og :;tille. kngc dci pu.s.ta, og 1:.rik er det gtccLr .t. jø.l mn c .. ikkj[! kaifar dc:t .tn;.s, $ r det jølv agl fryktdegc hcmling;ir som 1; r (nn . in, slik som h bbedø l. D:\ må ein prøve å gjc omoorg, ikkjc ;) lltid med orcl, men ve-dl er. rolcg g li[ t:ide.. Eg hat od :SPARK.rET hj.lp av se (/rp/lega og c:ktefcllt:, min anm.). Me er ei.1· gødr te:am i .likc h)')v • trnr c-g. -Hva er det besre med jobben din: Variasjonen. At det hender l'IQJ:!,. nyc: utfordringar. SJ mører eg :alle: sbg.!i folk, hn;gcleg og slike .rn kjefter. Det eJ m lro det og. g har forre een lage merke ril a[ d ter dci som er l:3gasr på den sosiale ran -stigen som ofta_st takkar oss for innsatsen, i k k jc. Utid dei rom ,objektivt har ffin best hjel P.Men d!ct plager meg at rne radig Br d.i'lcg.1re tid til folk. Den nye ordnin, ·1 med A K-e11n len som koordinat r gjcc.r .ar ine blir :.c:1-idt hit og dit ut, n forvarsel. Ofre m. me I.i.ire lri\'C pas.ienten av pl sjukehuset o reise vidarc. Før kunne me vente ig sj ti lin korleis det gjck k. halde k nt k. een med p.1. i.enten. Mc I rtt litt fagleg det og. -Hva er di» ttfarri ng med den interkommunale Jtgeva.ktscnualenl ( Legel!Qkti.ntrafm ,e1• to.ali.re,, pr! le:gef.{p.nw,·,:-1 i Sdjm:d og krjt:n.r ml to kf>mmurier pt1 kwMitiJ, fire· kpmmum!I' pd ,um!hclg, .dtml uwidt:t med yturligen to kommmU!J' fro 1.jrc/i_) or fagpersone:llct, og særlc:g: ambubnsctencsta, er lege-.valktSe11·1r len eit non fagleg pluss. Me sarnla:H de,-til cin prn.t og eiri kaffekopp., det blir mykic hm fog,ut1w·cb.lillg, v det. Men eg kall forsr.l iu p. sic:ntanc ,som but lang fr b de legevaktsemnJ og sjukehm kan bli cng:..tclcg . Med n0n1.: v;ikt :li$trih tru, C'g lilc \•il trenge Reire :imbul.rn • r, øg 5 bør me :;kilj mellomr. k1.mbilar og de[ eg bli, r Mrchil.ir. -Fondl en kgehi.I.Orie ... Eg har s.eu mange redde og o ik ,e leg. r i a • umitnasjon .r, 1 det r klart_ ok(m gonger blir det ufri\LI jug moro a de _ Eg hugsar legen som ko:m til ei hi.lulykke · lund ett.er at me fr a,nb.bo:51:n ha d korne dit, ilen VM s1ygt .bdd, g foraren -t f. sddcrnt i ,,raker. Eg h ddc ener mykjc :mc tlt lagt inn ei inrr;1vc111ø5 n. Ing hcngt nppc:it c:lrypp-Sl kjcn. legen heilt :stressa 5pri llga Ilde, og k va trn r du han gjcr r ·.llu.blar i infusjrm.cttet og dreg m nll,a! -.•. og en p rie:ncihi.tori..•. Me w1rt k:;i lia ut tiI in gamaI mann .orn hadde fatt lag, H. 11 hnddc i cit de. gan.'I le husa u tan skikkeleg trapp,opp til a11dr-e høgda og det v.tr sjøh·sagt der oppe h n llg. De{ r ikkie tarle om fl mannen m. Dtl k m one11 med motor. ag og skar u tan vida.re h I i y tterv!!ggc11 !!lik at me kunn korne til. De-t ,,;:u heih: v ilr. -, •• og til sfott co bistoli'ic om. a.mbub,nscn og deg! Du veir ar eg dskar j jak.te. "oir eit par Jr sidan had!d.e eg knt i .tor gaupe :;om eg ville få s1.opp,1 ur_ Han smn .kul k: gjen; jobben bur i n;1oobygda på veg mot sjukchu5ct. .g: m!tie frak teg;mpa i frosrn tiIstand, h ilt utstrckt. s. eg pa a p, cin gong eg kulle I ,en te ein pa iem heim og alm\ hadde tom bil bortover. F. vet,rc;n m{-lUe eg ein ,unb-ul.in$Ckolkga 11'1'1 visstc ·va eg harld i bil ·11. Mc: .t:or. ,•ccl vcg'kantc11 l h,n kulle f'å . iå gaupa. l "uertLd har eg [enkr :u det sikker1 såg p,eslek ut med rn mbulansar .rom sto p.1rkert m.c ::rn . j.lfornnc r.ykteogstud rit nokopl b3m som liknaein pa.i. 11t i ei111 ø;plcs kk! Gaupa bki fint ut:1-mppa, ho sic pl eio s.tcin og k nei$ r. Mc: n ho bki g:mske høg. s. clA e'g .k ullr.: fo1.kce henne h im. sett eg henne i siklkerhets.selen i p ssa.sjers.tct 11 tmcd båra b k i, mhul. nS-en-Ho l br. der. P! ihdmvcgcn -.topp:1 eg fod etc flesk p.'\ F 0$Se11 Kro. Det var ·, ·n,r J.\ eg krn-n t•t P· .1rkeringsplas$(;n etter. og .g folk rundt am bul. 11 en ;u det gjc:k k npp for meg k a for cit )'n ho var der h :'I med kv11..se, hår te øyr t sklrnrac p;-1 • høgde bak dC't tripete gl:1:.ct. TP i' E R,4 • 201.10