Allmennmedisin - fortida og framtida - frå ein medesinstudents perspektiv.

............. ........................ . TEMA'....;; ....Y...75......................... . Allmennmedisin - -fortida og framtida frå ein medisinstudents perspektiv . BJØRG BAKKE • Stud. med. ved Universitet i Bergen • Leder i Norsk medisin.studentforening fro 20 7 2 Kva er det eigentleg som gjer at nokre vel å bli allmennlegar, medan andre blir kirurgar eller hudlegar? Som medisinstudent er det ikkje alltid like lett å vite kva ein vil. Ein har ikkje prøva seg i yrkeslivet, ein veit ikkje kva som krevjast, men dei fleste av oss ynskjer å arbeide med menneske, friske som sjuke. Mange medisinstudentar ynskjer å gå inn i allmennmedisinen, men saknar informasjon rundt spesialiseringsmoglegheiter, økonomiske tilhøve og korleis livet som allmennlege faktisk er. Til tider har medisinstudentar og legar pro.vart dermed dela inn i svært store områder stadig større betyding og legen var hjørnestei.blem med motivasjonen: Kvi for gjer eg dette? som alle skulle ha ein ansvarleg lege. Smitt.nen i dei små lokalsamfunna rundt om i lan.Er det verdt det? For å finne tilbake til denne same sjukdommar, einsidig kosthald og store det. Ettersom kunnskapen vart større, ressur.opphavlege motivasjonen kan det vere lurt å avstandar gjorde legens arbeid utfordrande. sane aukande, og kommunikasjonen betre, sjå tilbake på legens rolle. Den gongen byrå.Samstundes hadde legen ei stor stilling i lo.utvikla også helsesystemet vårt seg raskt. Frå kratiet var mindre og det personlege ansvaret kalsamfunnet. Ein hadde utdanning, god einskilde legar spreidd over store områder, til større. Dette for å bli minna på kva som fak.inntekt og ein sterk maktposisjon. Ein var eit meir gjennomtenkt og utvikla helsesys.tisk er hovudelementet i helsevesenet vårt, og lege, men også ein samfunnsaktør med mog.tem. dermed kanskje kvar hovudfokuset i grunn.legheit for å påverke samfunnsstrukturar, Gjennom både gode og dårlege erfaringar utdanninga bør ligge. ikkje minst betre befolkninga sine leveutsik.har helsevesenet utvikla seg til ein svært spesi. ter. Ein arbeidde i stor grad åleine, men ein al i sera og ressurssterk sektor i samfunnet. Le. hadde fridommen til å vere kreativ for å vealderen har auka til over 80 år, sjukdom.Distrikts/egen korne fram til gode løysingar med minimalt mar er kurative, kreft kan ein overleve og Tipptippoldefar min heitte Andreas Bakke. med ressursar. hjelpa er aldri meir enn minutt unna per tele-Han utdanna seg ved Universitetet i Køben.Samfunnsansvaret legen hadde vart også fon. Dette har førd til høgre krav blant be.havn på slutten av 1830-åra og drog deretter illustrera gjennom lovar som sa at legen måtte folkninga og dermed også ei sterkare styring . tilbake til Noreg for å arbeide. På denne tida yte helsehjelp til fattige utan vederlag samt frå myndighetane for å tilby lik behandling i var det legemangel ute i distrikta. Distrikta drive vaksinasjon mot koppar. Helse var av alle delar av landet. UTPOSTEN 3 • 2013 .............................. .····.... . TEMA:··.. ..........................75........ . Essensen i primærhe/setenesta I fortid og framtid vil allmennmedisin alltid ha ei viktig rolle. Det er her pasienten har sitt fyrste møte med helsevesenet. Det er her pasi.enten legg fram problema sine og gjer seg sår.bar. Samstundes har helsesektoren endra seg. Helsevesenet er blitt komplisera å navigere i, både for pasientar og legar. Spesialistheisete.nesta er stor og stadig i vekst. Den trekkjer dermed også til seg fl.eire legar, som kanskje kunne nytta sine talent og interesser i all.mennmedisin. Allmennmedisin er essensen i primærhel.setenesta, og primærhelsetenesta bør vere ho.vudfokuset i helsesektoren. Gjennom god folkehelse og førebygging kan samfunnet spare store summar. Gjennom eit auka fokus på kosthald og aktivitet kan ein dermed føre.byggje mange av livsstilssjukdommane som kjem til å koste samfunnet dyrt i tida fram.over. Dette fokuset kjem likevel ikkje av seg sjølv. For at primærhelsetenesta skal kunne bli eit enda viktigare fokusområde, må hald.ningane endrast og medisinstudiet må en.drast. Dette må myndighetane gå i spissen for. Likevel må også fagfeltet allmennmedisin synleggjere kor attraktivt det faktisk er. Det må promotere seg som eit statusfelt. Å vere allmennlege er viktig og blir stadig viktigare. Allmennlegane må fortsett ha fridom til å sty.re sin eigen arbeidsdag utifrå behova til det området ein arbeider i. Ein må kunne nytte mesteparten av tida si til pasienten, ikkje til lite effektive IKT-system eller til papirarbeid for NAV. Tida skal nyttast der ein har mest bruk for den -hos pasienten. Spesialiststudiet Medisinstudiet er seks år. I løpet av lesse seks åra er store delar av studiet fokusera mot fag.områder i spesialisthelsetenesta. Hovuddelen av førelesning og praksis skjer ved sjukehus. Utdanninga vår fokuserer i stor grad på det spesialisera, på det avansera -ikkje nødven.digvis på det vanlege. Dette medfører at me.disinstudentar blir tryggare på det spesialisera enn det vanlege. Ein blir trygg på nettverket som finnast på sjukehusa. Eit kollegium, hjel.pemiddel i form av CT, MR, PET og ei lang rekkje av andre undersøkingar som kan gje deg ei diagnose på r-2-3. For at allmennmedisinen skal styrkast blant framtidige legar må utdanninga end rast. Medisinstudentar må bli trygge på den rolla ein har som allmennlege. Ein må bli trygg på å nytte tida til hjelp. Ein må ha kunnskap om kva som faktisk er vanleg og kva som må sen.dast vidare til spesialisthelsetenesta. For å bli trygg i denne rolla må ein ha meir utplassering i allmennmedisin. Ein må ha forelesarar som sjølv har arbeidd eller arbeider i faget. Ein må i større grad kommunisere den viktige rolla allmennmedisinen har i samfunnet. Attraktive stillingar I Canada og Australia har ein medisinske fa.kultet som tek utgangspunkt i primærhelsete.nesta. Undervisninga er desentralisera for at studentane skal få inngåande kunnskap i nettopp det vanlege. Ein skal vite når ein lun.gebetennelse skal sendast vidare og når den ikkje treng det. Ein skal bli forma inn i ei rol.le som klinikar. Ein skal kunne undersøkje pasientar utan å nytte dyre og avansera verk.tøy for å kunne stille ei diagnose og setje i gang ei behandling. På denne måten blir studentar tettare følgt opp. Ein får møte pasientar tidleg i utdannin.ga, ein får tryggleik i rolla si og motivasjon og lyst til å gå inn i faget. Medisinstudentar blir forma av legane ein møter. Allmennmedisin og primærhelsetenesta lid under eit system som føretrekker spesialisthelsetenesta. Det må gjerast meir attraktivt å bli allmennlege. Allmennlegane må bli meir offensive for å vise kor bra fagområde ein arbeider med. Ein må ikkje vere redd for å krevje meir og sam.tidig ta meir plass. På den måten kan ein kan.skje endre haldningane som nokre i spesialist.helsetenesta formidlar om allmennmedisin. God løn, gode arbeidstider, liten vaktbe.lastning og eit godt arbeidsmiljø. Oppfølging av kjende pasientar, nye pasientar, born og vaksne. Allmennmedisin har alt. Ein får sjå utruleg mykje og ein har i tillegg mange go.der som spesialisthelsetenesta ikkje kan tilby. Dette må synleggjerast. Framtidas medisinstudentar Rekruttering til allmennmedisin vil bli eit sen.tralt element i åra framover. Samhandlingsre.forma og det auka kostnadsnivået i helsevese-net vil tvinge fram eit auka fokus på primær.helsetenesta og førebyggjande behandling i fol.kehelsa. Dei økonomiske insentiva frå myndig.hetane bør også ta plass i utdanningsarenaene. Ved å ytterlegare å styrke faget allmennmedisin på medisinstudiet vil me få fl.eire allmennlegar. Studentane skal sjølvsagt fortsetje å ha klinisk praksis ved sjukehusa, men meir mot slutten av studiet. Utplassering vil også føre til at studen.tar får sjå korleis allmennlegen arbeider. Ein får tilknyting til staden ein har utplassering og det gjer det mogleg for distrikta å gjere seg attrak.tive for seinare tilsetting. Helsemyndighetane må også ta eit ansvar for rekrutteringa til allmennmedisin. Ein må gje legane nok fridom til å ha ansvar for sin eigen arbeidsdag. Kvar lege har sitt interesse.område og sitt fagfokus. Det må vere mogleg å få arbeide individuelt, samstundes som ein har eit felles grunnlag for kva som skal bli tilbode. Pasientar framfor papir Det er fristande å skulde på den auka byrå.kratiseringa i helsevesenet som årsak til den redusera rekrutteringa til allmennmedisin. Som medisinstudent har ein ofte ikkje kjenn.skap til kor stor del av kvardagen som faktisk gjeng med til papirarbeid og som dermed tek tid vekk frå pasientane. Motivasjonen for å studere medisin er ofte eit ynskje om å arbei.de med menneske, ikkje drive med papirflyt.ting. Dagens medisinstudentar treng ein auka visshet om at ei framtid innanfor primærhel.setenesta er fagleg utfordrande, økonomisk trygt og personleg givande. Allmennmedisi.nen har kanskje fått eit omdømmeproblem blant framtidige legar, men dette kan endrast! Men då må allmennlegane ta større grep om medisinstudentane allereie frå byrjinga av. For den norske befolkning er det viktig å sikre rekrutteringa til allmennmedisin. Det kan skje ved betre kommunikasjon, engasjer.te allmennlegar, meir praksis og ein god plan for kva utdanninga vår skal gje oss. Dermed kan framtidas medisinarar også bli viktige samfunnsaktørar der me påverkar folkehelsa, samstundes som arbeidsdagen består av pasi.entar og ikkje papir. bakkebjorg@gmail.com